Redagowanie prac

Bibliografia w pracy dyplomowej

Poszukiwanie i wykorzystanie odpowiedniej literatury jest niezwykle ważne w pisaniu pracy naukowej. Główne czynniki, które wpływają na powodzenie tych poszukiwań, to określenie tematu pracy dyplomowej, dociekliwość badawcza, umiejętności wyszukiwania informacji, zdolność do porządkowania i zarządzania informacjami oraz znajomość źródeł informacji bibliograficznych. Określenie tematu pracy dyplomowej jest kluczowe, ponieważ umożliwia bardziej precyzyjne określenie potrzebnej literatury i skupienie się na najważniejszych zagadnieniach. Dociekliwość badawcza pozwala na poszukiwanie informacji w różnych źródłach, co może prowadzić do odkrycia nowych koncepcji lub poglądów. Umiejętność wyszukiwania informacji jest niezwykle ważna, ponieważ pozwala na skuteczne przeszukiwanie baz danych i bibliotek, aby znaleźć potrzebną literaturę. Zdolność do porządkowania i zarządzania informacjami jest kluczowa dla skutecznego zbierania, organizowania i przechowywania informacji, aby były łatwo dostępne i zrozumiałe. Wreszcie, znajomość źródeł informacji bibliograficznych jest ważna dla skutecznego odnajdywania odpowiednich źródeł i korzystania z nich w sposób właściwy i zgodny z zasadami naukowymi.

Co to jest bibliografia?

Bibliografia to spis źródeł informacji (literatury, artykułów, dokumentów, stron internetowych itp.), które zostały wykorzystane w opracowywaniu danego tekstu, np. pracy naukowej, artykułu, książki itp. Bibliografia powinna zawierać pełne i dokładne informacje o każdym z wykorzystanych źródeł, takie jak autorzy, tytuł, wydawca, miejsce i data publikacji, numer ISBN lub ISSN oraz numer strony lub stron, które zostały wykorzystane w pracy. Bibliografia jest ważna, ponieważ pozwala na udokumentowanie źródeł, z których czerpaliśmy informacje, co jest niezbędne dla zachowania praw autorskich, uniknięcia plagiatu i zapewnienia wiarygodności opracowywanego tekstu. Warto pamiętać, że bibliografia powinna być zgodna z ustalonymi standardami i zasadami, takimi jak APA, MLA, Chicago, czy Harvard, w zależności od wymagań określonych przez uczelnię lub czasopismo naukowe, w którym będzie publikowany dany tekst.

W bibliografii powinny znajdować się tylko te źródła, które były faktycznie wykorzystane w pracy dyplomowej i pochodzą z wiarygodnych źródeł, takich jak publikacje naukowe, artykuły w czasopismach naukowych, książki, raporty itp. Bibliografia powinna być uporządkowana alfabetycznie według nazwisk autorów.

Bibliografia w pracy dyplomowej

Bibliografia w pracy dyplomowej to lista źródeł, z których korzystał autor w procesie pisania swojej pracy. Zawiera ona pełne informacje o publikacjach, takie jak autor, tytuł, miejsce i rok wydania, wydawnictwo oraz numer ISBN lub ISSN.

Bibliografia powinna zawierać wszystkie źródła, na których opierał się autor podczas pisania pracy, włączając w to książki, artykuły, czasopisma, raporty, strony internetowe itp. Źródła te mogą stanowić podstawę dla stwierdzeń i wniosków autorstwa, a także potwierdzać jego badania i eksperymenty.

Ważne jest, aby bibliografia była spójna i zgodna z wytycznymi określonymi przez uczelnię lub wydział. W przypadku pisania pracy dyplomowej należy przestrzegać określonej przez uczelnię metody cytowania i formatowania bibliografii, na przykład APA, MLA lub Harvard. Często wykorzystuje się programy do zarządzania bibliografią, takie jak EndNote, Mendeley lub Zotero, aby pomóc w zarządzaniu i formatowaniu źródeł.

Podsumowując, bibliografia jest niezbędnym elementem każdej pracy dyplomowej, który pozwala na potwierdzenie źródeł i weryfikację treści. Ważne jest, aby bibliografia była spójna i zgodna z wytycznymi określonymi przez uczelnię lub wydział.

Jak wygląda zapis bibliograficzny?

Bibliografia w pracy dyplomowej - redagowanie prac

Zapis bibliograficzny powinien zawierać informacje o autorze, tytule, miejscu i roku wydania, a także numerze wydania, wydawcy i ewentualnie numerze ISBN lub ISSN. Standardowe formaty zapisu bibliograficznego są zależne od rodzaju publikacji i powszechnie stosowane w różnych dziedzinach naukowych.

Przykładowy zapis bibliograficzny dla książki w formacie APA (American Psychological Association) wygląda następująco:

Nazwisko, Inicjał imienia autora/ów. (Rok wydania). Tytuł książki. Wydawnictwo.

Przykładowy zapis bibliograficzny dla artykułu z czasopisma w formacie MLA (Modern Language Association) wygląda następująco:

Nazwisko, Imię autora/ów. „Tytuł artykułu”. Nazwa czasopisma, Tom.Nr (Rok wydania): Strony.

Warto zwrócić uwagę, że w zależności od formatu, zapis bibliograficzny może się różnić, dlatego warto korzystać z odpowiednich zasad zapisu dla danego rodzaju publikacji.

Więcej na temat zasad opisu bibliograficznego pisaliśmy w artykule: „wymogi formalne edytorskie w pracach dyplomowych„:

ZASADY OPISU BIBLIOGRAFICZNEGO

Więcej o samej bibliografii

Bibliografię można podzielić na kilka rodzajów w zależności od celu, dla którego jest przygotowywana. Poniżej przedstawiamy najczęstsze rodzaje bibliografii:

  1. Bibliografia podmiotowa – przedstawia wykaz pozycji bibliograficznych związanych z danym tematem lub zagadnieniem.

  2. Bibliografia przedmiotowa – obejmuje pozycje bibliograficzne dotyczące określonej dziedziny nauki lub wiedzy.

  3. Bibliografia historyczna – zawiera wykaz publikacji związanych z określonym okresem historycznym.

  4. Bibliografia krajowa – prezentuje wykaz publikacji dotyczących określonego kraju lub narodu.

  5. Bibliografia osobowa – przedstawia wykaz publikacji dotyczących życia, twórczości lub dokonań określonej osoby.

  6. Bibliografia cytowana – obejmuje wykaz pozycji bibliograficznych, z których korzystano podczas pisania pracy naukowej lub artykułu.

Wszystkie te rodzaje bibliografii są ważnym elementem pracy naukowej, ponieważ pozwalają na uwiarygodnienie jej treści oraz ułatwiają dalsze poszukiwania w danym temacie.

Jeśli chodzi o prace naukowe, to muszą one zawierać wykaz materiałów źródłowych wykorzystanych podczas pisania danej pracy. Chodzi tu o tzw. „bibliografię załącznikową„. Bibliografia załącznikowa to lista materiałów źródłowych wykorzystanych podczas pisania pracy naukowej. Jest to cenny zasób informacji dla czytelników, ponieważ pozwala na zorientowanie się w tym, jak autor pracy odwoływał się do różnych źródeł i czy były one odpowiednie, wiarygodne i naukowe. Bibliografię załącznikową należy zamieścić na końcu pracy dyplomowej i powinna być odpowiednio uporządkowana według nazwisk autorów lub haseł tytułowych, a także ponumerowana. Różne rodzaje źródeł powinny być zapisywane oddzielnie w grupach, np. literatura naukowa, czasopisma, źródła internetowe itp.

Co to jest opis bibliograficzny?

Opis bibliograficzny to szczegółowe informacje dotyczące publikacji lub innych źródeł, takie jak książki, artykuły, czasopisma, strony internetowe itp. Opis taki zawiera zwykle informacje takie jak autor, tytuł, wydawca, miejsce i rok wydania, numer wydania, numer ISBN lub ISSN, a także stronę lub strony, na których materiał został opublikowany. Opis bibliograficzny jest ważny, ponieważ umożliwia identyfikację źródła i jego dokładne zlokalizowanie. Jest to szczególnie istotne w pracy naukowej, gdzie wymagane jest dokładne odniesienie się do źródeł w bibliografii lub przypisach.

Tak, przypisy i cytaty są nieodłącznymi elementami dla zapisu bibliograficznego. Przypis to odniesienie do źródła informacji, które pojawia się w tekście pracy naukowej w celu wskazania, skąd pochodzi dana informacja lub stwierdzenie. Przypis powinien zawierać informacje o autorze, tytule publikacji, miejscu i dacie wydania, a także numerze strony lub stron, na której znajduje się informacja, do której się odnosi.

Cytat to fragment tekstu, który jest bezpośrednio przytoczony z innego źródła. Cytaty mogą być bezpośrednie, czyli dokładne odwzorowanie oryginalnego tekstu, lub pośrednie, czyli parafrastyczne przedstawienie treści źródła.

Zarówno przypisy, jak i cytaty są ważne w pracy naukowej, ponieważ pozwalają czytelnikom na weryfikację informacji i sprawdzenie, czy autor faktycznie korzystał z wiarygodnych źródeł. Ponadto, poprawny zapis przypisów i cytatów pozwala uniknąć zarzutu plagiatu, czyli nieuprawnionego korzystania z cudzych prac.

Co to jest przypis?

Przypis to odnośnik do źródła informacji, który umieszcza się w tekście pracy naukowej lub dyplomowej, aby wskazać, skąd pochodzi dana informacja lub cytat. Przypis zawiera informacje o autorze i tytule dzieła, a także o miejscu i czasie publikacji, które są niezbędne do dokładnego zidentyfikowania źródła. Przypis zwykle umieszcza się na dole strony lub na końcu rozdziału i oznacza się go numerem, który odpowiada numerowi przypisu w tekście. Przypisy są ważnym elementem pracy naukowej, ponieważ pozwalają czytelnikowi zweryfikować informacje i cytat, a także odnaleźć źródło, z którego pochodzą.

Rodzaje przypisów

W zależności od konwencji stosowanej w danej dyscyplinie naukowej, wyróżnia się różne rodzaje przypisów. Poniżej przedstawiam kilka przykładów:

  1. Przypisy z użyciem numerów:
    • W tekście występuje numer przypisu, który odnosi się do numeru przypisu na dole strony, gdzie znajduje się dokładniejszy opis źródła.
    • Przykład: „Badania wykazały, że różne formy aktywności fizycznej wpływają korzystnie na zdrowie [1].”
  2. Przypisy z użyciem autorów i dat:
    • W tekście występuje nazwisko autora i rok publikacji, które odnosi się do dokładniejszego opisu źródła na dole strony.
    • Przykład: „Według Smitha (2010), jednym z najważniejszych czynników wpływających na zdrowie jest dieta.”
  3. Przypisy z użyciem skrótów:
    • W tekście występuje skrót, który odnosi się do dokładniejszego opisu źródła na dole strony.
    • Przykład: „Badania wykazały, że BNP jest przydatnym markerem w diagnostyce niewydolności serca [np. 3].”

Przypisy są ważnym elementem pracy naukowej, ponieważ pozwalają na wskazanie źródeł, z których autor korzystał przy pisaniu tekstu. Dzięki temu czytelnicy mają możliwość zweryfikowania informacji zawartych w tekście oraz poszerzenia swojej wiedzy na temat danego zagadnienia.

Przypis a rodzaj źródła

W zależności od cytowanego fragmentu, poniżej przedstawiam kilka przykładów:

  1. Przypis do artykułu w czasopiśmie:
  • Imię i nazwisko autora artykułu, „Tytuł artykułu”, Tytuł czasopisma, rok wydania, numer czasopisma, strony, na których znajduje się artykuł.

Przykład: S. Smith, „The Impact of Climate Change on Biodiversity”, Nature, 2019, vol. 571, pp. 109-115.

  1. Przypis do rozdziału w książce:
  • Imię i nazwisko autora rozdziału, „Tytuł rozdziału”, w: Imię i nazwisko redaktora (lub redaktorów), Tytuł książki, miejsce wydania, rok wydania, numer wydania (jeśli jest), strony, na których znajduje się rozdział.

Przykład: M. Johnson, „The History of Astronomy”, w: J. Smith i K. Brown (red.), Encyclopedia of Science, New York, 2020, pp. 23-36.

  1. Przypis do strony internetowej:
  • Autor (lub nazwa organizacji), „Tytuł strony”, Data publikacji (jeśli jest), adres URL, data, w której została odwiedzona strona.

Przykład: OpenAI, „About Us”, https://openai.com/about/, odwiedzona 15 marca 2023.

  1. Przypis do filmu:
  • Tytuł filmu, reżyser, rok produkcji, kraj produkcji.

Przykład: The Godfather, reż. Francis Ford Coppola, 1972, USA.

  1. Przypis do wywiadu:
  • Imię i nazwisko osoby udzielającej wywiadu, „Tytuł wywiadu”, nazwa mediów, data wydania.

Przykład: E. Musk, „The Future of Space Travel”, CNN, 3 stycznia 2023.

Zasady stosowania przypisów

Zaczniemy od wyjaśnienia kluczowych skrótów (stosowanych w przypisach), które są niezbędne podczas pisania pracy dyplomowej.

Oczywiście, chętnie pomogę wyjaśnić najważniejsze skróty stosowane w przypisach w pracy dyplomowej.

  1. Ibidem (Ibid.) – oznacza ten sam źródłowy materiał co w poprzednim przypisie.

  2. Tamże (Tzn.) – oznacza ten sam fragment tekstu co w poprzednim przypisie, ale w tym samym źródle. Można stosować skróty „Ibidem” (ib., ibid.) oraz „Tamże” zamiennie, jeśli kolejne przypisy dotyczą różnych stron tego samego dzieła. Po użyciu któregoś z tych skrótów, należy podać odpowiedni numer strony, z której zostały zaczerpnięte cytaty lub informacje. Należy pamiętać, że skróty te stosuje się tylko w odniesieniu do pracy, która została cytowana bezpośrednio w poprzednim przypisie.

  3. Op. cit. oznacza „wcześniej cytowane”, natomiast Dz. Cyt. oznacza „dzieło cytowane”. Te skróty stosuje się zamiennie, kiedy w przypisie odwołujemy się do pracy, która już została wcześniej wspomniana i na którą został już zastosowany inny przypis lub przypisy. Jeśli zdarza się często korzystać ze skrótu op. cit., wtedy w przypisie trzeba podać nazwisko autora oraz stronę publikacji. W przypadku cytowania wielu prac tego samego autora, oprócz jego nazwiska trzeba podać także tytuł jego dzieła.

  4. Et alii (Et al.) – oznacza „i inni”, używane, gdy jest więcej niż trzech autorów danej pracy.

  5. P.p. (Ponieważ) – oznacza strony, ale używa się go tylko wtedy, gdy liczba stron jest większa niż dwie.

  6. Wyd. (Wydanie) – oznacza numer wydania źródła, z którego czerpiesz informacje.

  7. Red. (Redaktor) – oznacza redaktora źródła.

  8. Tłum. (Tłumacz) – oznacza tłumacza tekstu, z którego czerpiesz informacje.

  9. Wydawnictwo Naukowe PWN SA (PWN) – oznacza wydawnictwo, z którego czerpiesz informacje.

  10. J. (Jednostka) – oznacza jednostkę czasu, np. „t” oznacza lata, „mies.” oznacza miesiące.

Te skróty są często stosowane w przypisach i są ważne, aby zrozumieć, jak ich używać i interpretować w pracy dyplomowej.

Podczas pisania pracy dyplomowej, ważne jest, aby pamiętać, że przy pierwszym odwołaniu do jakiegoś źródła należy podać pełny opis bibliograficzny. Natomiast w kolejnych odwołaniach do tego samego źródła, można korzystać z form skróconych. Oto przykłady stosowania pełnego opisu bibliograficznego i skróconych form przy odwoływaniu się do wcześniej wspomnianej pracy:

Pełny opis bibliograficzny (przy pierwszym odwołaniu):

  • K. Makuszyński, Szatan z siódmej klasy, Wydawnictwo Nasza Księgarnia, Warszawa 1998.

Skrócona forma (przy kolejnych odwołaniach):

  • Makuszyński, Szatan z siódmej klasy, s. 20. (skrót „s.” oznacza „strona”)
  • Ibidem, s. 45. (skrót „ibidem” oznacza „tamże”, czyli ta sama pozycja co w poprzednim przypisie)
  • Makuszyński, op. cit., s. 112. (skrót „op. cit.” oznacza „wcześniej cytowane”, czyli praca, która została już wspomniana w poprzednich przypisach)

Jeśli chodzi o cytowanie wielu prac tego samego autora, oprócz podania jego nazwiska, konieczne jest również uwzględnienie tytułu pracy (lub jego skrótu – pod warunkiem, że jest on wystarczająco jasny, aby wskazać na konkretną publikację) oraz numeru strony, z której został zaczerpnięty cytat lub informacja.

Oto przykłady zastosowania tych zasad:

  1. (Kowalski, 2000, s. 12) – odwołanie do konkretnej strony z książki autora o nazwisku Kowalski i tytule „Historia Polski”.

  2. (Nowak, 2015, s. 25) – odwołanie do konkretnej strony z artykułu autora o nazwisku Nowak i tytule „Wpływ zmian klimatu na rolnictwo”.

  3. (Nowak, 2010, s. 50) – odwołanie do konkretnej strony z innej pracy tego samego autora o nazwisku Nowak i tytule „Ekologia a rozwój zrównoważony”.

  4. (Kowalski, 2000, s. 24) – odwołanie do innej strony z tej samej książki autora o nazwisku Kowalski i tytule „Historia Polski”.

Jeśli przywołujemy pracę napisaną przez dwóch autorów, powinniśmy podać inicjały ich imion oraz pełne nazwiska, a następnie alfabetycznie wymienić informacje dotyczące tytułu, miejsca wydania oraz roku publikacji, wraz z numerem strony, z której został zaczerpnięty cytat lub informacja. Na przykład:

  • I. Białecki, J. Sikorska, Wykształcenie i rynek, Warszawa 1998, Wydawnictwo TEPIS, s. 55.

Gdy chcemy odwołać się do artykułu w pracy zbiorowej lub rozdziału w książce, która została wydana pod redakcją lub ma więcej niż 4 współautorów, a możemy zidentyfikować autora/redaktora konkretnego rozdziału lub artykułu, należy podać jego nazwisko i inicjały imienia, tytuł rozdziału lub artykułu w cudzysłowiu, a następnie podać w nawiasie edytora/redaktora lub inicjały imion i pełne nazwiska pozostałych autorów, tytuł publikacji, miejsce wydania, rok wydania oraz numer strony. Przykłady:

  • H. Witczak, „Polityka kadrowa w systemie zarządzania przedsiębiorstwem”, [w:] J. Orczyk (red.), Podstawy polityki kadrowej w przedsiębiorstwie, Warszawa – Poznań 1997, s. 91.
  • M. Piorunek, „Dorastający na progach edukacyjnych. Dylematy czasu transformacji. (Wgląd empiryczny)”, [w:] J. Sowa, E. Piotrowski, J. Rejman (red.), Wychowanie. Profilaktyka. Resocjalizacja. W poszukiwaniu doskonalszych systemów w skali makro i mikro, cz. I, Rzeszów 2002, UAM, Uniwersytet Rzeszowski, Podkarpacki ODN, s. 46.

Książki z więcej niż trzema autorami należy cytować poprzez podanie imienia i nazwiska pierwszego autora, a następnie dodanie skrótu „et al.” lub „i in.” oraz tytułu publikacji.

Na przykład:

  • Psychologia społeczna, red. J. Strelau et al., Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2002, s. 135.

Jeśli chcemy wymienić artykuł z czasopisma, powinniśmy postępować zgodnie z poniższym wzorem:

  • Nowak P., Klimatyczne wyzwania XXI wieku, Przyroda Polska, 2022, nr 2, s. 10-12.

Należy podać pierwszą literę imienia oraz nazwisko autora artykułu, tytuł artykułu, tytuł czasopisma, rok wydania, numer czasopisma oraz numer strony lub numery stron, z których korzystamy.

W przypadku artykułu z gazety, należy podać imię i nazwisko autora, tytuł artykułu w cudzysłowie, tytuł gazety, datę wydania gazety (w nawiasach), numer strony lub zakres stron – wzór/przykład:

  • Nowak J., „Koronawirus w Polsce – najnowsze informacje”, Gazeta Wyborcza, (12.03.2022), s. 5.

Inny przykład:

  • Kowalski P., „Wpływ sztucznej inteligencji na rynek pracy”, Rzeczpospolita, (02.05.2021), s. A10.

 

W przypisie dotyczącym recenzji książki należy podać:

  • nazwisko i inicjał imienia autora książki,
  • tytuł książki,
  • miejsce wydania,
  • rok wydania,
  • nazwisko i inicjał imienia autora recenzji,
  • tytuł recenzji,
  • tytuł czasopisma,
  • rok wydania czasopisma,
  • numer czasopisma,
  • numer strony/numery stron, na których znajduje się recenzja.

Przykład:

  • Kurek J., Zarys historii gospodarczej Polski. Warszawa 2010, Rec. K. Nowak. Nowe Książki, 2011, nr 3, s. 47-50.

W powyższym przykładzie podane zostały nazwisko i inicjał imienia autora książki (J. Kurek), tytuł książki (Zarys historii gospodarczej Polski), miejsce wydania (Warszawa), rok wydania (2010), nazwisko i inicjał imienia autora recenzji (K. Nowak), tytuł recenzji, tytuł czasopisma (Nowe Książki), rok wydania czasopisma (2011), numer czasopisma (3) oraz numery stron, na których znajduje się recenzja (47-50).

Jeśli chodzi o źródło internetowe, to w przypisie należy podać następujące informacje: autor, tytuł artykułu, rodzaj nośnika [online], data publikacji [jeśli jest dostępna], data dostępu, miejsce publikacji (adres strony). Oto dwa przykłady:

  1. Autor: Kowalski A., Tytuł: Sztuczna inteligencja w biznesie, [online], Data publikacji: 10 stycznia 2022, Data dostępu: 25 marca 2023, Miejsce publikacji: https://www.biznes.com.pl/sztuczna-inteligencja.

  2. Autor: Nowak P., Tytuł: Wpływ globalizacji na kulturę, [online], Data dostępu: 15 lutego 2023, Miejsce publikacji: https://www.kultura.edu.pl/globalizacja-kultura.

W obu przykładach podane są informacje o autorze, tytule artykułu oraz rodzaju nośnika [online]. W pierwszym przykładzie dodatkowo podano datę publikacji, a w drugim datę dostępu i miejsce publikacji w postaci adresu strony.

Zaznaczamy, że powyższe wzory/przykłady są przypadkowe i podane jedynie w celach pomocniczych. Więcej na temat zasad zapisów bibliograficznych pisaliśmy w artykule: wymogi edytorskie i formalne w pracach dyplomowych: zasady opisu bibliograficznego.

O czym należy pamietać

Stosowanie przypisów w tekście naukowym jest regulowane pewnymi zasadami, które mają na celu zachowanie czytelności i klarowności opracowania. Poniżej przedstawione są najważniejsze zasady dotyczące stosowania przypisów:

  1. Przypisy powinny być zamieszczone na końcu zdania lub frazy, do której się odnoszą. Przypisy umieszcza się w indeksie dolnym, czyli na dole strony.

  2. Przypisy powinny zawierać dokładne informacje dotyczące źródła, do którego się odnoszą. Należy podać imię i nazwisko autora, tytuł publikacji, miejsce wydania, wydawnictwo, rok wydania oraz numer strony lub stron, do których się odnoszą.

  3. Przypisy powinny być sformułowane jasno i precyzyjnie, aby umożliwić łatwe odnalezienie źródła. W przypadku cytowania fragmentu tekstu, należy podać dokładny fragment, który jest cytowany.

  4. Przypisy powinny być numerowane kolejno, zgodnie z kolejnością, w jakiej pojawiają się w tekście. Numer przypisu umieszcza się w indeksie dolnym w górnym, prawym rogu strony.

  5. W przypadku powtarzania cytatu z tego samego źródła, można odwołać się do numeru przypisu, który pojawił się wcześniej w tekście. W takim przypadku, w przypisie należy podać tylko skróconą informację o źródle, np. nazwisko autora i numer strony.

  6. Przypisy należy umieszczać na bieżąco, w miarę pisania tekstu, a nie zbierać ich i dodawać na końcu. Dzięki temu uniknie się pomyłek i zapomnień.

Stosowanie powyższych zasad pozwoli na przejrzyste i klarowne przedstawienie źródeł w tekście naukowym.

Kiedy piszesz pracę dyplomową, ważne jest, aby stosować przypisy konsekwentnie w wybranym stylu (np. jeśli użyjesz inicjału imienia autora w pierwszym przypisie, to kontynuuj tę praktykę w kolejnych przypisach). Przypisy powinny być umieszczone na dole strony, a ich numeracja powinna być narastająca w całej pracy. Każdy przypis powinien zaczynać się wielką literą i kończyć kropką, a oznaczenia przypisu powinny wystąpić przed kropką kończącą zdanie. Tytuły powinny być podane kursywą, a przypis „Tamże” lub „Ibidem” powinien być używany tylko wtedy, gdy odwołujemy się do źródła z poprzedniego przypisu. Ważne jest, aby przypisy były związane z tematem pracy i były jasne i kompletnie napisane. Przed rozpoczęciem pisania pracy, należy porozmawiać z promotorem, aby ustalić, jaki styl przypisów powinien być zastosowany.

Drodzy Czytelnicy, należy pamiętać, że przypisy stanowią nieodłączny element każdej pracy dyplomowej i są kluczowe do udokumentowania źródła informacji zawartych w pracy. Przypisy są potrzebne nie tylko do cytowania źródeł, ale także do omawiania ich treści własnymi słowami. W takim przypadku, zamiast cytatu, należy streścić treść źródła. W każdym przypadku ważne jest, aby podać źródło informacji w przypisie.

Na czym polega cytowanie w pracy dyplomowej?

Cytat to bezpośrednie przytaczanie słów, myśli lub poglądów innej osoby, które są istotne dla naszej pracy dyplomowej. Aby zacytowany fragment był poprawny, musi zostać poprzedzony cudzysłowem oraz odpowiednim przypisem dolnym, który powinien zawierać informacje o autorze i źródle cytatu. Cytowanie w pracy dyplomowej ma na celu wzmocnienie naszych argumentów i udowodnienie tez zawartych w tekście.

Warto pamiętać, że cytat powinien być stosowany tylko wtedy, gdy jest niezbędny do potwierdzenia lub uzasadnienia tezy zawartej w pracy dyplomowej. Ponadto, ważne jest, aby wybrać cytat, który w precyzyjny sposób wyraża określone zjawisko lub opinie. Niezależnie od tego, czy zacytowany fragment został zacytowany dosłownie czy sparafrazowany, zawsze należy go dokładnie omówić i skomentować.

Cytowanie to ważny element pisania pracy dyplomowej, ponieważ pozwala na poparcie naszych argumentów i tez na podstawie istotnych źródeł. Jednak należy pamiętać, że zbyt duża ilość cytowań może wpłynąć negatywnie na odbiór naszego tekstu, dlatego warto zachować umiar i stosować cytaty tylko tam, gdzie są one niezbędne.

Bibliografia w pracy dyplomowej

Bibliografia to wykaz wszystkich źródeł, które zostały zacytowane w pracy dyplomowej, takich jak dzieła naukowe, artykuły, publikacje czy materiały elektroniczne. W tym wykazie należy ująć wszystkie prace, które posłużyły do napisania pracy dyplomowej. Istnieje wiele sposobów grupowania tych źródeł, a wybór odpowiedniego klucza podziału zależy od preferencji promotora. Zwykle źródła dzieli się na kilka kategorii, takich jak literatura naukowa, literatura popularnonaukowa, dokumenty i materiały oraz źródła. W bibliografii warto zachować porządek alfabetyczny lub numeryczny w zależności od wybranego klucza.

Prace te powinny być uporządkowane zgodnie z ustalonym kluczem lub alfabetycznie, a każdy wpis musi być ujednolicony i powinien występować w tej samej formie. Bibliografię tworzy się podobnie jak przypisy, a jej poprawność i spójność wpływa na jakość naszej pracy i jest ważnym elementem jej oceny.

Podział bibliografii na grupy/kategorie zależy od indywidualnych ustaleń z promotorem, ale najczęściej stosuje się podział na rodzaje dokumentów. Oto przykładowe kategorie, w jakie można podzielić bibliografię:

  1. Literatura naukowa – w tym pozycje monograficzne, artykuły naukowe, rozprawy doktorskie, opracowania encyklopedyczne itp.
  2. Literatura piękna – czyli beletrystyka, w tym powieści, opowiadania, poezja itp.
  3. Literatura popularnonaukowa – w tym publikacje popularnonaukowe, popularnonaukowe artykuły, przewodniki itp.
  4. Literatura faktu – czyli reportaże, biografie, wspomnienia, pamiętniki itp.
  5. Czasopisma naukowe i popularnonaukowe – w tym artykuły naukowe, popularnonaukowe artykuły, wywiady itp.
  6. Materiały źródłowe – w tym dokumenty archiwalne, materiały związane z badaniami terenowymi, materiały audiowizualne itp.

Przyjęcie takiego podziału ułatwia czytelnikom odnalezienie źródeł oraz pomaga w lepszym zorganizowaniu pracy dyplomowej.

Inny podział:

1. Literatura naukowa (publikacje książkowe). W bibliografii należy podzielić literaturę na odpowiednie kategorie, a jedną z nich jest literatura naukowa, czyli publikacje książkowe. W opisie takiej publikacji należy uwzględnić następujące elementy w kolejności:

  • Pierwsza litera imienia autora.
  • Nazwisko autora.
  • Jeśli publikacja jest pracą zbiorową, należy po pierwszej literze imienia i nazwisku redaktora naczelnego wpisać – (red.) lub po tytule danej pracy można zastosować zapis – na przykład: (red. J. Orczyk).
  • Tytuł publikacji.
  • Wydawnictwo.
  • Miejsce wydania.
  • Rok wydania.

2. Literatura cykliczna (artykuły prasowe). W przypadku artykułów prasowych, elementy publikacji powinny być opisane w następującej kolejności w bibliografii:

  • Nazwisko autora
  • Inicjał imienia autora
  • Tytuł artykułu
  • Tytuł czasopisma, z którego pochodzi artykuł
  • Numer czasopisma
  • Data wydania czasopisma.

3. Dokumenty i materiały (na przykład: opracowania organizacji lub instytucji, akty prawne, ustawy, zarządzenia).

Oto kolejność elementów, jakie powinny pojawić się w bibliografii dla dokumentów i materiałów:

  • Nazwa dokumentu
  • Data zatwierdzenia dokumentu
  • Tytuł dokumentu
  • Tytuł źródła, w którym został opublikowany dokument, rok, nr, pozycja
  • Informacje o nowelizacji dokumentu, jeśli takowa wystąpiła.

4. Źródła elektroniczne.

Przy odwołaniu się do źródeł elektronicznych, takich jak strony internetowe czy serwisy online, wpis w bibliografii powinien zawierać następujące elementy:

  • tytuł strony lub artykułu,
  • rodzaj nośnika, np. „strona internetowa”,
  • miejsce wydania (zazwyczaj adres URL strony),
  • wydawca, czyli instytucja lub organizacja odpowiedzialna za treść strony,
  • data publikacji lub aktualizacji strony,
  • data dostępu, czyli dzień, w którym odnaleziono i skorzystano z danego źródła,
  • warunki dostępu, np. wymagany login i hasło, jeśli dotyczą danego źródła.

Wpisy dotyczące źródeł elektronicznych powinny być dokładne i precyzyjne, aby czytelnik mógł łatwo odnaleźć dany materiał w Internecie.

Inne źródła elektroniczne, które mogą być wykorzystywane w pracach dyplomowych, to między innymi bazy danych, książki oraz programy komputerowe, które można znaleźć w formie elektronicznej. Do innych przykładów należą również elektroniczne wydawnictwa ciągłe, takie jak czasopisma, artykuły lub rozdziały z książek elektronicznych, programów komputerowych lub baz danych. Systemy elektronicznego komunikowania się, takie jak fora internetowe, oraz komunikaty elektroniczne, takie jak listy elektroniczne, również są przykładami innych źródeł elektronicznych, które mogą być wykorzystywane w pracach dyplomowych. W przypadku każdego z tych źródeł elektronicznych, należy podać odpowiednie informacje w bibliografii, takie jak tytuł, nośnik, miejsce wydania, wydawcę, datę wydania, datę dostępu oraz warunki dostępu.

5. Inne źródła to wszystkie pozostałe materiały, które zostały wykorzystane podczas pisania pracy dyplomowej, a nie pasują do wcześniej wymienionych kategorii. Mogą to być różne materiały, takie jak mapy, ulotki, a także niepublikowane prace dyplomowe lub inne niekonwencjonalne źródła. Ważne jest, aby dokładnie opisać każde z tych źródeł w bibliografii, tak aby czytelnik miał pełną informację na temat pozyskanych danych.

Każda uczelnia może mieć swoje specyficzne wymagania co do sposobu formatowania bibliografii w pracy dyplomowej. Dlatego warto przed rozpoczęciem pisania pracy, zapoznać się z wytycznymi wybranej uczelni w tym zakresie. W ten sposób unikniemy późniejszych problemów z niezgodnościami czy niedopasowaniem formatowania. Uczelnie zazwyczaj publikują te wytyczne na swoich stronach internetowych lub udostępniają je studentom w inny sposób. Warto więc skorzystać z tych źródeł i dokładnie zapoznać się z wymaganiami odnośnie sposobu zapisu bibliografii.Więcej o zapisach bibliograficznych w artykule: wymogi edytorskie formalne w pracach dyplomowych: zasady opisu bibliograficznego.  

Podsumowanie

Bibliografia jest ważnym elementem pracy dyplomowej, który stanowi listę źródeł i publikacji, użytych podczas pisania. Jest to wykaz pozycji, które zostały cytowane i wykorzystane w pracy, co oznacza, że powinny one zostać rzetelnie przedstawione. Nie powinno się do bibliografii dodawać przypadkowych pozycji, które nie były poznane przez autora, ponieważ może to zaniżyć wartość pracy dyplomowej.

Warto pamiętać, że bibliografia powinna być dokładna i wolna od błędów, ponieważ stanowi ona przewodnik po literaturze przedmiotu. Wskazuje też na umiejętności i wiedzę studenta, jego zagłębienie tematu oraz nakład pracy, jaki włożył w napisanie swojej pracy dyplomowej. Przygotowanie starannej bibliografii to ważna umiejętność, która będzie przydatna nie tylko w trakcie studiów, ale również w życiu zawodowym.

TAGI

TAGS: , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , 

Czytaj dalej: Spis materiałów graficznych w pracy dyplomowej